Mạng xã hội là một khái niệm đã không còn gì xa lạ đối với mỗi cá nhân trong xã hội Internet phát triển ngày nay. Đây được xem là một "thành phố ảo" đang ngày càng mở rộng, thu hút hàng tỷ đối tượng tham gia và chạm đến mọi lĩnh vực cuộc sống của con người. Nhưng thực sự, mạng xã hội là gì? Điều gì đã khiến nó trở thành một phần vô cùng quan trọng trong cuộc sống hàng ngày? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu ngay những đặc điểm của mạng xã hội cũng những ảnh hưởng tích cực lẫn tiêu cực của các nền tảng này đến với sự phát triển của con người nói riêng và nền kinh tế xã hội nói chung trong bài viết dưới đây nhé.
Mục lục bài viết
Mạng xã hội là gì?
Mạng xã hội (social network) là một nền tảng trực tuyến có các mô hình, tính năng và đa dạng cách tương tác nhằm giúp mọi người trên toàn thế giới kết nối với nhau. Những nền tảng này sẽ tạo ra một không gian ảo rộng thông qua mạng internet để mọi người có thể chia sẻ thông tin, hình ảnh, âm thanh và xây dựng mối quan hệ dựa trên những điểm chung về nghề nghiệp, sở thích hay điểm tương đồng trong cuộc sống. Thêm vào đó, mạng xã hội còn đã trở thành một công cụ kinh doanh trực tuyến hiệu quả trong những năm gần đây.
Nội dung được chia sẻ trên mạng xã hội đa dạng, phong phú từ đời sống thường nhật cho đến các thông tin và xu hướng mới nhất. Mỗi người có thể thoải mái thể hiện quan điểm cũng như cá tính của bản thân, miễn là tuân thủ quy chuẩn đạo đức, pháp luật. Một số trang mạng xã hội phổ biến bao gồm:
- Facebook: Là mạng xã hội lớn nhất thế giới với hơn 2,85 tỷ người dùng tính đến năm 2021, giúp người dùng kết nối, tương tác, chia sẻ thông tin với bạn bè và gia đình mà không bị giới hạn về không gian địa lý.
- Instagram: Ra mắt từ năm 2010, Instagram thu hút một lượng lớn người truy cập, trở thành nơi mà người dùng có thể dễ dàng chia sẻ hình ảnh và video cá nhân.
- Zalo: Là mạng xã hội Việt Nam lớn nhất với tính năng chat, gọi điện và chia sẻ thông tin nhanh chóng, Zalo đặc biệt được ưa chuộng vì tính bảo mật tốt hơn so với các nền tảng online khác.
- TikTok: Với xu hướng chia sẻ video ngắn, độc đáo, sáng tạo, TikTok đã nhanh chóng trở thành một trào lưu phổ biến trên toàn cầu và tại Việt Nam khi xuất hiện nhiều người ảnh hưởng trên nền tảng.
Các đặc điểm của mạng xã hội
Mỗi mạng xã hội sẽ thiết kế với những giao diện riêng biệt và mô hình khác nhau nhưng nhìn chung sẽ có những đặc điểm cơ bản như sau:
- Mạng xã hội chỉ hoạt động qua nền tảng Internet, giúp người dùng dễ dàng kết nối và tương tác với nhau.
- Nội dung trên mạng xã hội được đăng tải, chia sẻ bởi người dùng, từ đó tạo nên môi trường cá nhân đa dạng và sôi nổi.
- Mỗi người dùng phải có tài khoản để thực hiện việc truy cập, tìm kiếm và đăng tải nội dung.
- Các nội dung phải tuân theo tiêu chuẩn cộng đồng, đạo đức và phát luật.
- Tất cả các mô hình mạng xã hội đều hướng đến mục tiêu kết nối cá nhân và tổ chức khác nhau thông qua một nền tảng chung.
Chức năng, vai trò của mạng xã hội
Mạng xã hội là một thế giới kỳ diệu đã giúp con người kết nối với nhau một cách nhanh chóng và mở rộng tầm nhìn xa hơn. Từ khái niệm mạng xã hội ở trên có thể thấy, các nền tảng online đã góp phần tạo nên những thay đổi không nhỏ trong cuộc sống của chúng ta với những chức năng và vai trò như sau:
- Tăng cường niềm tin của quần chúng đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và quản lý của Chính phủ.
- Không chỉ giới hạn ở việc giao tiếp và chia sẻ thông tin, mạng xã hội còn đóng góp tích cực vào sự phát triển nhận thức, tư duy và kỹ năng sống của con người.
- Cung cấp nhiều nguồn tư liệu học tập, bài viết chuyên đề và video giáo dục, giúp mọi người mở rộng kiến thức và cập nhật các xu hướng mới.
- Góp phần tích cực vào sự phát triển của nền văn hóa cộng đồng.
- Tăng cường vị thế và ảnh hưởng của văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học hỏi cũng như tham gia vào văn hóa toàn cầu.
Những tác động của mạng xã hội đến đời sống con người
Từ khi xuất hiện đến nay, mạng xã hội đã làm thay đổi cách chúng ta giao tiếp, làm việc, giải trí và tương tác với thế giới xung quanh. Nhưng không chỉ đơn thuần mang lại nhiều lợi ích tích cực, mạng xã hội cũng gây nên những thách thức và hệ lụy mà chúng ta cần suy ngẫm một cách tỉnh táo.
1. Tác động tích cực của mạng xã hội
Không thể phủ nhận rằng mạng xã hội đã trở thành một nền tảng quan trọng được rất nhiều người sử dụng nhờ vào những lợi ích mà nó đem lại, cụ thể:
- Cung cấp thông tin nhanh chóng: Mạng xã hội là một tập hợp đa dạng nguồn dữ liệu với kiến thức, kinh nghiệm tích lũy phong phú bởi nhiều người dùng. Nó cho phép chúng ta dễ dàng tìm kiếm thông tin hay cập nhật những tin tức mới nhất theo thời gian thực.
- Kết nối với bạn bè và mở rộng mối quan hệ: Mạng xã hội giúp chúng ta kết nối với bạn bè cũ và mới mà không bị giới hạn về khoảng cách địa lý, từ đó tạo ra môi trường giao tiếp hiệu quả và hợp tác bền vững.
- Trao đổi thông tin tiện lợi: Thay vì phải dùng thư tín hoặc các phương tiện truyền thông truyền thống, mạng xã hội cho phép chúng ta trao đổi thông tin dễ dàng qua tin nhắn, email hoặc bài đăng trực tuyến mọi lúc nọi nơi, miễn là có thiết bị kết nối internet.
- Học hỏi kiến thức và kỹ năng mới: Mạng xã hội là nguồn kiến thức sẵn có để bạn trau dồi và nâng cao kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng. Hơn nữa, chúng ta có thể tiếp cận thông tin về nhiều lĩnh vực, từ học tập đến chuyên môn, giúp hoàn thiện bản thân mỗi ngày.
- Kinh doanh online: Mạng xã hội với hàng triệu người truy cập mỗi ngày đã mở ra cơ hội làm giàu cho người dùng với hình thức kinh doanh trực tuyến.
2. Tác động tiêu cực của mạng xã hội
Như bạn đã thấy, mạng xã hội đóng vai trò quan trọng không thể thiếu trong thời đại công nghệ phát triển như hiện nay. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát được việc sử dụng mạng xã hội thì chắc chắn sẽ lãng phí thời gian bởi những điều vô bổ và phải đối diện với những hậu quả khôn lường như:
- Thiếu dần sự tương tác trực tiếp giữa con người: Đối với nhiều người, nghiện mạng xã hội đã làm giảm khả năng giao tiếp trực tiếp với người xung quanh. Các cuộc gặp gỡ với bạn bè và gia đình có thể trở nên ít hơn đáng kể, khiến mối quan hệ trở nên lạnh nhạt và xa cách hơn.
- Mất tập trung vào mục tiêu và định hướng cuộc sống: Quá chú tâm vào mạng xã hội có thể khiến ta quên đi những mục tiêu và định hướng đã đề ra. Thay vì tập trung vào phát triển bản thân, bạn có thể lãng phí thời gian vào những hoạt động vô bổ trên mạng.
- Giảm tự tin và trầm cảm: So sánh bản thân với người khác trên mạng xã hội có thể làm bạn trở nên tự ti hơn và tạo ra áp lực không cần thiết. Những suy nghĩ tiêu cực và cảm xúc không ổn định có thể dẫn đến tâm trạng trầm cảm và lo âu.
- Ảnh hưởng xấu đến giấc ngủ: Việc sử dụng điện thoại và mạng xã hội trước khi đi ngủ có thể gây rối loạn giấc ngủ do ánh sáng và sóng từ thiết bị.
- Rủi ro về quyền riêng tư: Việc chia sẻ thông tin cá nhân như địa chỉ, số điện thoại công khai trên mạng xã hội có thể gặp rủi ro quản trị mạng. Tài khoản cá nhân bị hacker tấn công hoặc thông tin cá nhân bị lộ ra ngoài có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho bạn.
Vì vậy, chúng ta cần tỉnh táo cân nhắc việc sử dụng mạng xã hội một cách hợp lý và có trách nhiệm, để hạn chế tối đa những tác động tiêu cực, đồng thời tận dụng những tiện ích mà mạng xã hội mang lại để có một cuộc sống tốt hơn.
Thực trạng sử dụng mạng xã hội ở Việt Nam hiện nay
Hiện nay, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin đã biến Việt Nam thành một trong những quốc gia có số lượng người dùng mạng xã hội cao. Thống kê tính đến đầu năm 2023 cho thấy, có hơn 70 triệu người đang sử dụng mạng xã hội, tương đương gần 73% dân số. Điều đáng chú ý nữa là Việt Nam cũng nằm trong top 10 quốc gia có số lượng người dùng Facebook và Youtube đứng đầu thế giới.
Tuy nhiên, tăng số lượng người dùng các nền tảng trên cũng đi kèm với tình trạng "nghiện mạng xã hội" đang ngày càng lan rộng, đặc biệt là ở giới trẻ. Theo báo cáo Digital, người Việt Nam sử dụng Internet trung bình trong 6 tiếng 47 phút mỗi ngày, trong đó dành tới 2 tiếng 21 phút cho mạng xã hội. Họ dành quá nhiều thời gian cho những hoạt động không mang lại lợi ích thực sự. Dần dần, người dùng không thể kiểm soát việc truy cập và có cảm giác bất an khi không sử dụng mạng xã hội.
Tình trạng trên rất đáng lo ngại khi thế giới ảo đã can thiệp quá mức vào cuộc sống hàng ngày, làm cho chúng ta trở nên phụ thuộc hơn vào mạng xã hội. Điều này không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mà còn tác động xấu đến tâm lý, tạo ra nhiều rủi ro đáng lo ngại.
Như vậy thông qua nội dung mà Vnnews 24h chia sẻ, bạn có thể thấy rằng mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, giúp kết nối và tạo nên quá trình tương tác trực tuyến giữa mọi người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, việc lạm dụng mạng xã hội có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm lý và thể chất của con người. Vì vậy, mỗi người nên sử dụng các nền tảng online một cách tỉnh táo, học quản lý thời gian, phát triển mục tiêu và đặt sự ưu tiên cho cuộc sống thực tại để tận dụng tốt những lợi ích mà mạng xã hội mang lại.
