Giống như một số quốc gia châu Á khác, vào cuối thế kỷ XIX Nhật Bản cũng không thoát khỏi sự dòm ngó của nhiều nước phương Tây. Các nước Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Hà Lan đều đã có ý định biến nước này trở thành thuộc địa của mình. Tuy nhiên kết quả cuối cùng chỉ là sự thất bại. Vậy tại sao đất nước Nhật Bản không bị xâm lược? Hãy cùng chúng tôi tìm kiếm câu trả lời trong nội dung dưới đây nhé.
Mục lục bài viết
Bối cảnh Nhật Bản giữa thế kỷ XIX
Trong khoảng thời gian từ năm 1603 đến 1868, chế độ Mạc phủ được cai quản bởi các tướng quân nhà Tokugawa còn tồn tại ở Nhật Bản. Điều này đã gây ra những bất bình dẫn đến nhiều cuộc nổi loạn trong nhân dân. Vào ngày 08/7/1853, Mỹ nổ súng vào vịnh Edo và yêu cầu Nhật Bản phải mở cửa cho phương Tây. Đến năm 1958, sau hàng loạt các hiệp ước bất bình đẳng giữa Mỹ và Nhật Bản đã làm cho đất nước này rơi vào tình trạng phải đồng thời đối mặt với thù trong giặc ngoài.
Khi Thiên hoàng Minh Trị (Mutsuhito) kế vị vào năm 15 tuổi, lúc này ông chỉ giống như bù nhìn dưới phe Mạc phủ. Sau khi lật đổ được Mạc phủ, Thiên hoàng Minh Trị đích thân đứng lên nhiếp chính và thực hiện cuộc cải cách, xóa bỏ chế độ phong kiến tại Nhật Bản, đồng thời thực hiện chính sách đóng cửa để phát triển tiềm lực quốc gia. Đứng trước các nước phương Tây đã có được nhiều thành tựu trong xã hội, chính quyền Nhật Bản cũng ý thức được rằng muốn bảo vệ độc lập và chủ quyền quốc gia thì phải thực hiện cải cách. Nếu không thể làm được thì sự diệt vong sẽ là kết quả tất yếu. Chính vì vậy, cuộc cải cách Minh Trị Duy Tân đã được thực hiện và thành quả điều này mang lại đã lý giải một phần nguyên nhân vì sao Nhật Bản thoát khỏi thuộc địa.
Tại sao Nhật Bản không trở thành nước thuộc địa?
Trong lịch sử thế giới, có thể nói Nhật Bản là quốc gia ít bị xâm lược nhất. Trong đó, cuộc cải cách Minh Trị Duy Tân là tiền đề để nước này phát triển theo đường lối chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa tư bản, mở rộng thế lực của mình. Có thể nói, hai lý do chính để trả lời cho câu hỏi vì sao Nhật Bản không trở thành thuộc địa đó là:
Nhờ vị trí địa lý
Nhật Bản là một quốc gia có vị trí địa lý nằm ở giữa đại dương, thực chất chỉ là một hòn đảo nhỏ có bốn bề giáp biển và không chung biên giới với quốc gia nào. Có lẽ một phần lớn vì lý do này nên từ thời trung cổ, đất nước đã tránh được nhiều cuộc chiến tranh xâm lược.
Nhờ con người
Đến giữa thế kỷ XIX, các quốc gia phương Tây bành trướng thế lực bằng cách xâm lược nhiều nước ở châu Á, châu Phi thì Nhật Bản lại có thể thoát khỏi số phận này nhờ đường lối đúng đắn và kịp thời của cuộc cách mạng Minh Trị Duy Tân. Đây chính là một lý do khác để giải thích tại sao Nhật Bản không bị xâm lược. Cụ thể, cuộc cách mạng này đã được tiến hành trên tất cả các mặt về kinh tế, chính trị, quân sự và giáo dục.
- Về kinh tế: Thực hiện chính sách thống nhất tiền tệ; bãi bỏ chế độ độc quyền ruộng đất; phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn; xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm phục vụ đời sống của người dân; xây dựng các nhà máy công nghiệp; ban hành quyền tự do buôn bán và đi lại; mở cửa giao thương với nước ngoài.
- Về chính trị: Xóa bỏ chế độ nông nô; đưa giai cấp quý tộc tư sản hóa và đại tư sản lên nắm quyền; ban hành hiến pháp và thiết lập chế độ quân chủ lập hiến; bãi bỏ hệ thống lãnh địa cũ để thay thế bằng các đơn vị hành chính cấp tỉnh do trung ương quản lý.
- Về xã hội: Tuyên bố “tứ dân bình đẳng”, không còn phân biệt đối xử giữa các giai cấp.
- Về quân sự: Tổ chức quân đội theo kiểu phương Tây; thực hiện chế động nghĩa vụ, bãi bỏ chế độ trưng binh; phát triển công nghiệp đóng tàu và sản xuất vũ khí; đưa các giảng viên quân sự nước ngoài về dạy.
- Về giáo dục: Lập các trường đại học đào tạo chuyên ngành; mời giảng viên nước ngoài về dạy; đưa khoa học, kỹ thuật vào giảng dạy bắt buộc; cử học sinh giỏi đi du học phương Tây; thực hiện quản lý trường học theo kiểu phương Tây, cho phép mở trường tư nhân.
Sau cuộc cải cách đúng đắn này, đến đầu thế kỷ XX, Nhật Bản đã trở thành quốc gia tư bản hùng mạnh nhất châu Á. Khi đã có được địa vị, nước này bắt đầu cuộc chiến xâm lược các thuộc địa khác. Bên cạnh đó, nhờ vào việc mở cửa giao thương với phương Tây mà Nhật Bản cũng học được nhiều điều từ họ, khiến cho các quốc gia khác phải dè chừng và từ bỏ ý định xâm lược.
Có thể nói, cuộc cải cách toàn diện mà Nhật Bản thực hiện đã thoát khỏi sự xâm lược của các quốc gia phương Tây và là một nước tư bản công nghiệp. Chính nhờ đều này đã giúp cho Nhật Bản trở thành một quốc gia hùng mạnh tại khu vực châu Á, cho những nước có ý định dòm ngó cũng phải từ bỏ. Mong rằng qua những chia sẻ của đội ngũ biên tập viên Vnnews24h, bạn đã hiểu được lý do vì sao Nhật Bản không bị biến thành thuộc địa để có thêm kiến thức lịch sử thú về một quốc gia lớn mạnh trên thế giới hiện nay.
