Kim tự tháp là một trong những kiến trúc cổ đại kỳ vĩ nhất còn tồn tại trên Trái Đất, là những tinh hoa còn sót lại, đại diện cho trí tuệ, tri thức và tinh thần của loài người từ thuở sơ khai.
Đại kim tự tháp ở Cholula, Mexico.
Mục lục bài viết
Địa điểm xây dựng các kim tự tháp
Có hàng nghìn kim tự tháp trên khắp thế giới và chúng phân bố không đồng đều. Cho đến nay, đã phát hiện thấy sự hiện diện của kim tự tháp ở Ai Cập, Sudan, Trung Đông, Mexico, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong đó, châu Mỹ là nơi có nhiều kim tự tháp hơn cả, thậm chí còn nhiều hơn phần còn lại của thế giới cộng lại.
Quá trình phát triển các kim tự tháp
Kim tự tháp lâu đời nhất hiện nay là kim tự tháp Djoser được xây dựng trong triều đại thứ 3 của vương quốc Ai Cập cổ đại. Đây cũng là nơi chôn cất vị Pharaon Djoser, người sáng lập triều đại thứ 3. Kim tự tháp này được xây vào thế kỷ 27 trước Công Nguyên, tức là nó đã tồn tại được gần 5.000 năm. Những kim tự tháp thời kỳ đầu thường được bắt nguồn từ một mastaba - một loại kiến trúc làm bằng đá có mặt cắt hình thang, mặt bằng hình chữ nhật. Sau đó, người ta sẽ chồng những mastaba khác lên, cái sau nhỏ hơn cái trước và biến chúng thành hình dáng kim tự tháp như ta thấy.
Kim tự tháp ở Sudan
Pharaoh Sneferu sau đó mới bắt đầu xây dựng những kim tự tháp thật sự. Hai lần đầu tiên ông thất bại và đến lần thứ 3 ông mới thành công với kim tự tháp đỏ (Red Pyramid). Đây cũng được coi là kim tự tháp thực sự đầu tiên của Ai Cập. Sau đó Pharaon Khufu, con trai của Sneferu đã cho xây dựng nên kim tự tháp Kheops hay Đại kim tự tháp Giza. Kiến trúc này là kim tự tháp lớn nhất của Ai Cập và từng giữ danh hiệu công trình nhân tạo cao nhất trên Trái Đất suốt gần 3700 năm.
Những kim tự tháp ở châu Mỹ Laitinh cũng tương tự kim tự tháp bậc thang thời kỳ đầu của Ai Cập nhưng chúng được xây dựng hoàn toàn độc lập với nhau. Còn những kim tự tháp ở Sudan lại có hình dáng tương tự những kim tự tháp thời kỳ sau, tuy nhiên chúng có hình dáng cao hơn và hẹp hơn. Người Lưỡng Hà cổ đại cũng xây dựng các kim tự tháp bậc gọi là ziggurat. Nhưng vì chúng được làm bằng gạch bùn nên bây giờ chỉ còn sót lại một số ít.
Xây dựng các kim tự tháp
Tất cả những kim tự tháp trên thế giới đều có một điểm chung trong quá trình xây dựng. Chúng được xây dựng mà không có các công cụ tiên tiến hay thậm chí là bánh xe. Đa số đều là các công trình đồ sộ, hùng vĩ nên cần rất nhiều nhân công, đơn cử như Đại kim tự tháp Giza đã cần đến 20.000 người xây dụng trong thời gian 20 năm. Đa số họ đều là những lao động lành nghề. Một số kim tự tháp lại có thời gian xây dựng cực kỳ lâu dài. Kỷ lục lâu nhất thuộc về Đại kim tự tháp tại Cholula, Mexico. Công trình này mất tới 600 năm để hoàn thành.
Chất liệu để xây dựng nên các kim tự tháp cũng rất đa dạng. Ở Trung Quốc, đa số chúng được làm bằng đất. Vùng Lưỡng Hà hay Trung Đông ngày nay sử dụng gạch bùn. Ở Châu Mỹ Latinh, các kim tự tháp được làm bằng đá vụn còn ở Ai Cập, người ta sử dụng những tảng đá vôi hoặc granite nguyên khối nặng từ 2 đến 5 tấn.
Mục đích của các kim tự tháp
Kim tự tháp được xây dựng cho nhiều mục đích khác nhau. Kim tự tháp Ai Cập có các mặt bên góc cạnh và bằng phẳng được thiết kế để giúp linh hồn Pharaon lên thiên đường. Người Maya xây dựng những kim tự tháp tại Chichen Itza để tôn vinh vị thần rắn Kukulkán. Đồng thời họ cũng xây những kim tự tháp mặt trời để tưởng niệm và tôn thờ những vị thần vĩ đại. Hoặc một số kim tự tháp dùng để làm lăng mộ cho những nhà thống trị.
Người Nubia, một tộc người ở gần Ai Cập cũng xây dựng các kim tự tháp. Các kim tự tháp Nubia được xây với góc dốc lớn hơn các kim tự tháp Ai Cập và chúng cũng không phải là các lăng mộ mà là nơi kỷ niệm những vị vua đã chết. Các kim tự tháp còn được tiếp tục xây dựng ở Nubia tới tận thập niên 300.
Kim tự tháp mặt trời
Các kim tự tháp của người Lưỡng Hà được xem là các Đài chiêm tinh Ziggurat. Chúng ra đời trên cơ sở sùng bái đồi núi, sùng bái các thiên thể và tục lệ xem sao, các vì tinh tú trên trời. Các kim tự tháp ở Mexico được coi là những địa điểm cúng tế (được dùng để giết các nô lệ, hiến tế cho những vị thần quyền uy). Có một số ít kim tự tháp đỉnh phẳng ở Trung Quốc. Tần Thuỷ Hoàng (221 TCN~), đã được chôn cùng với các tượng binh sĩ bằng đất nung bên dưới một kim tự tháp lớn ngoài Tây An ngày nay. Trong những thế kỷ tiếp sau, hơn mười vị vua nhà Hán cũng được chôn cất bên dưới các công trình xây dựng hình kim tự tháp bằng đất.
